Roken belangrijke risicofactor voor reumatoïde artritis

icon2Verschillende risicofactoren spelen een rol bij het ontstaan van reumatoïde artritis (RA), waaronder genetische factoren, eetgewoonten, maar met name roken. De exacte oorzaak is echter nog onbekend. Door de ziekte in een vroeg stadium te ontdekken, zou het effectiever bestreden kunnen worden. Dit stelt hoogleraar reumatologie Dirkjan van Schaardenburg in zijn oratie op 26 november. De manier waarop roken invloed heeft op reumatoïde artritis is niet exact bekend. Van Schaardenburg: ‘Wel bekend is dat het voor een derde van de gevallen verantwoordelijk is en dat het schade veroorzaakt op drie niveaus: het zorgt voor een hogere incidentie, een ernstiger beloop en verslechtert ook nog de reactie op medicatie.’ Er zijn aanwijzingen dat RA pas zo’n vierhonderd jaar voorkomt in Europa, ongeveer even lang als dat er hier tabak gebruikt wordt. Daarbij is het opvallend dat, wanneer we terugkijken op de afgelopen eeuw, het voorkomen en de ernst van RA parallel lijkt te lopen met de stijging en later weer daling van de sigarettenconsumptie. De genetische bijdrage wordt geschat op zo’n 16 procent. De sterkste genetische risicofactor voor RA wordt aangeduid als HLA-SE en komt bij ongeveer 35 procent van de Europeanen voor. Uit onderzoek is gebleken dat bij de aanwezigheid van dit gen, het effect van roken toeneemt.

Volgens van Schaardenburg wordt RA door de factoren genen en tabaksgebruik nog slechts voor de helft verklaard en is het aannemelijk dat voeding voor een groot gedeelte van die andere helft verantwoordelijk is. Hij wijst op verschillende onderzoeken waaruit is gebleken dat een dieet met een laag percentage verzadigde vetten, dierlijke eiwitten en suiker, dus een vooral plantaardig dieet, een indrukwekkende invloed kan hebben op het ontstaan en beloop van diverse moderne chronische ziekten, waaronder RA. Op dit gebied is volgens de hoogleraar dus nog een hoop winst te behalen. ‘De meeste mensen hebben nog dramatisch ongunstige eetgewoonten. De keuze voor voeding wordt te weinig als reële ondersteunende optie gegeven om RA tegen te gaan. Artsen zouden daar veel meer het voortouw in kunnen nemen door middel van voedingsadviezen, maar ook door het geven van het goede voorbeeld’.
Op dit moment wordt er onderzoek gedaan naar de vroege herkenning en behandeling van RA-patiënten. Vroege behandeling van RA leidt tot een betere prognose en het zou dus gunstig zijn om patiënten nog op te sporen voordat de patiënten gewrichtsontstekingen krijgen. Dit is mogelijk door te screenen op reumafactor (RF) of anti-gecitrullineerd-eiwit-antilichamen (ACPA), die voorkomen bij ruim de helft respectievelijk driekwart van de reumapatiënten. Voor screening op grote schaal is de test nog niet geschikt. ‘Bevolkingsonderzoek leidt tot hoge kosten en nogal wat onjuiste voorspellingen, waardoor de test momenteel alleen nog wordt gebruikt bij personen met een verhoogd risico’, zegt Van Schaardenburg. Onderzoekers van Reade en het AMC zijn bezig om aan de hand van praktijkregistraties van huisartsenpraktijken te kijken bij welke klachtencombinaties de patiënten uiteindelijk de diagnose RA krijgen en voor wie het dus zinvol is om te screenen. Ook wordt er geprobeerd om de ziekte te voorkomen door invloed uit te oefenen op het immuunsysteem. Dit heet het opwekken van tolerantie en is nog niet gelukt. Toch is Van Schaardenburg positief over het toekomstperspectief: ‘Met een mix van leefstijlwijziging, opwekken van tolerantie en slimme medicatieschema’s verwacht ik dat we de komende jaren weer belangrijke stappen zullen kunnen zetten op weg naar uiteindelijk het einde van reumatoïde artritis.’

© KNMG

Medisch Wetenschappelijk Instituut speelt in op Chikungunya

Aedes_aegypti_biting_humanIn het kader van de recente opmars van het Chikungunya virus (CHIKV) in de regio heeft het Medisch Wetenschappelijk Instituut geantici-peerd op de noodzaak voor Suriname voor be-trouwbare testmogelijkheden, zodat een even-tuele uitbraak zo snel mogelijk kan worden gedetecteerd.

Het Chikungunya virus is een RNA virus, dat kan worden overgebracht door de muskieten Aedes aegypti en Aedes albopictus, die ook in Suriname voorkomen en tevens verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van Dengue. De symptomen zijn: plotseling opkomende koorts en ernstige gewrichts-pijnen. Andere veel voorkomende symptomen zijn hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid, duizeligheid en uitslag. De meeste patiënten herstellen binnen een week maar in sommige gevallen kunnen de gewrichtspijnen maanden en soms zelfs jaren persisteren. Momenteel bestaat nog geen medicatie of vaccine om Chikungunya te voorkomen. De ziekte werd reeds in 1952 beschreven in Tanzania en uitbraken komen voor in Afrika en Azië. De eerste rapportage vanuit Europa dateert van 2007 en op 6 december 2013 is het virus ook in de Amerika’s opgedoken. Sindsdien zijn gevallen gerapporteerd vanuit verschillende Caraïbische eilanden en recent ook vanuit Frans Guyana en nu ook in buurland Guyana.

In samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Nederland is in het MWI op initiatief van en onder verantwoordelijkheid van prof. dr. Malti R. Adhin de Reverse Transcriptase Real Time PCR (RT-PCR) assay opgezet voor Chikungunya detectie. De validatie van de test is geschied op een panel afkomstig van het RIVM met onbekende monsters. De overeenkomst met het RIVM voor de panel resultaten was 100%, waarbij bovendien qua sensitiviteit geldt dat het MWI tot dezelfde verdunning als het RIVM, CHIKV-RNA kan aantonen. Deze kwantitatieve test is vanaf 23 mei 2014 beschikbaar en hiermee zijn wij in staat om al vanaf de eerste ziektedag het Chikungunya virus in klinisch materiaal aan te tonen. Deze test biedt het Ministerie van Volksgezondheid de mogelijkheid om in Suriname zelf te kunnen testen bij te organiseren surveillance activiteiten en snelle diagnose zou cruciaal kunnen blijken bij een eventuele uitbraak en bij besluitvorming voor maatregelen ter voorkoming van verspreiding. Met de introductie van deze test geeft het MWI verder invulling aan haar wetenschappelijke en dienstverlenende rol in de gemeenschap en in het bijzonder voor het gezondheids-zorgsysteem in Suriname.

Na de eerste twee import gevallen in Suriname (7 juni en 19 juni) is het Chikungunya virus inmiddels ook gedetecteerd in personen zonder reisgeschiedenis.

Het Centraal Laboratorium heeft  per 26 juni het test algorithme aangepast, waarbij alleen materiaal wordt getest van gehospitaliseerde suspecte Chikungunya gevallen. Vanaf 23 september wordt voor het Centraal Laboratorium de diagnostiek uitgevoerd voor patienten met een onset van vijf dagen of minder.

Het Medisch Wetenschappelijk Instituut is in samenwerking met de PAHO op 6  augustus gestart met een dagelijkse CHIKV surveillance bij een particuliere huisartsenpraktijk in Paramaribo, een RGD kliniek in Commewijne en des zondags bij de Spoedeisende Hulp (AZP), teneinde inzicht te verkrijgen in Chikungunya trends in Suriname.

Forensische DNA-testen nu mogelijk in Suriname


Het forensisch DNA laboratorium in het Medisch Wetenschappelijk Instituut kan sinds kort forensische DNA-testen uitvoeren. Hiermee heeft de Surinaamse justitie de beschikking gekregen over een uiterst sterk middel voor bewijsvoering. Bij de lancering van het laboratorium, vorige maand, hebben verschillende sprekers hun hoge verwachtingen uitgesproken over de resultaten van uit te voeren onderzoekingen, zegt de voorlichting van Justitie en Politie. Procureur-generaal Subhaas Punwasi gaf aan dat met de ingebruikname van het Forensisch DNA Laboratorium een hoger oplossingspercentage van strafzaken te verwachten is. Nico de Bel, directeur van het MWI ziet de ingebruikname van het laboratorium als een mijlpaal voor de Surinaamse rechtsgang. Minister Edward Belfort was uiterst ingenomen met een eigen forensisch DNA laboratorium en hij feliciteerde het MWI en in het bijzonder Malti Adhin, hoofd van het forensisch DNA lab, met de behaalde mijlpaal. Hij sprak ook zijn erkentelijkheid uit aan het adres van de Nederlandse zaakgelastigde en de Amerikaanse ambassadeur voor hun financiële ondersteuning.

Harde bewijzen leveren
Het volledig proces van de categorisatie van de sporen, het isoleren van DNA, het kwantificeren en vermenigvuldigen van het DNA (met de Polymerase Chain Reaction PCR-technologie) en uiteindelijk de DNA profilering/analyse wordt nu uitgevoerd in Suriname. In eerste instantie zal worden gewerkt met de biologische sporen bloed, speeksel, sperma en haar. De vergelijking van DNA profielen van sporen met mogelijke verdachten kan nu harde bewijzen leveren in moordzaken, zedendelicten en zelfs ook bij inbraken. DNA bewijs kan niet alleen worden ingezet als bewijs ter veroordeling van de schuldigen maar ook als bewijs voor het vrijpleiten van onschuldigen. In 2009 werd de werkgroep Surinaams Forensisch Instituut (SFI) onder leiding van advocaat-generaal Roy Baidjnath Panday geïnstalleerd om de voorbereidende werkzaamheden te verrichten voor de totstandkoming van het Instituut. De taak van het SFI is om de forensisch onder-zoeksgebieden in Suriname te professionaliseren en uit te breiden. Hiertoe behoren onder meer de gebieden pathologie, chemie en ballistisch onderzoek en daarnaast de introductie van forensisch DNA, geeft Justitie en Politie aan.

Geavanceerde technologie
DNA testing is een geavanceerde technologie, die niet alleen high tech equipment, gescheiden en nauwkeurig gecontroleerde laboratorium faciliteiten vereist, maar tevens zeer specialistische expertise. Het ministerie van Justitie en Politie heeft in 2010 een overeenkomst gesloten met het Medisch Wetenschappelijk Instituut om dit proces op te zetten en met het NFI (Nederlands Forensisch Instituut) is een contract getekend om de nodige assistentie te verlenen. In oktober 2011 werd in samenwerking met het Nederlands Forensisch Instituut een validatietraject ingezet. Het MWI heeft alle drie fasen van het validatieproces succesvol afgesloten op 12 september 2012. In het laatste kwartaal van 2012 zijn er verdiepingstrainingen verzorgd voor de Forensische Sporen-zoekers van het KPS.

Het MWI heeft een onafhankelijke positie, goede laboratoriumfaciliteiten en weten-schappelijke ervaring. In het moleculair laboratorium van het MWI werden reeds DNA-onderzoeken voor de gezondheidszorg gedaan.